Een avond in ’t Schole in Vleteren met Hollanders en Vlamingen 

De IJssel en de IJzer, het gebied er om heen en de mensen die er wonen. Er zijn verschillen maar vooral ook overeenkomsten. In het oog springend is vooral de betrokkenheid en de passie van de mensen bij en voor hun omgeving. 

Dat bleek zaterdagavond in Vleteren tijdens de presentatie van schrijver en vertaler Katrien Vandenberghe. Ze woont nu in Gent maar is geboren en getogen in Bachten de Kupe (achter de kuip, de IJzer). Katrien schetst de historie van haar geboortegrond en vertelt poëtisch en met veel liefde over haar plattelandsjeugd achter de kuip. Na de roerige geschiedenis van de streek likt de streek nu haar wonden, constateert Katrien tenslotte. Want het is stil in Bachten de Kupe: ‘Een kalmerend landschap waar de IJzer doorheen kabbelt. Maar wel met de kracht van de stilte.’ 

Stil was het niet rond kerst 1993 toen de IJzer buiten haar oevers trad. Aan de hand van de verhalen van vier generaties Leenmans schreef Jan Huygen zijn streekroman De IJzervloed. Daarin vertelt hij hoe een boerenfamilie omgaat met het oprukkende water, de ontruiming van de stallen, de eenzame afzondering op hun eiland, de angsten en de emoties. Jan leest met verve enige passages uit zijn boek voor. 
In het boek De IJzervloed gaat het over meer dan de strijd tegen een overstroming. Volgens Jan Huygen is er ook een koude oorlog aan de gang: landbouw versus groene beweging. Met het water als scherprechter. 

Met die (al dan niet juiste) constatering komen we aan bij de kern van deze avond: wateroverlast maar ook droogte,  landbouw, en natuurbeheer, veiligheid. Thema’s die er toe doen in de gebieden die direct met de rivier, of het nu de IJzer of de IJssel is, te maken hebben. Welke maatregelen moeten en kunnen we nemen? Hoe doen we het langs de IJssel, wat gebeurt er langs de IJzer? Kunnen we van elkaar leren? 

Marjan Dewulf, projectcoördinator Klimaatsponzen IJzer- en Handzamevallei bij Provincie West-Vlaanderen geeft een korte uiteenzetting van wat er speelt en wat er wel en wat er niet gebeurt rondom de IJzer. Een paar kernwoorden: lange periodes van droogte, onvoorspelbare wateroverlast, waterkwaliteit, natuurbeheer, klimaatimpact, meer ruimte voor het water maar ook toekomstperspectief voor de steeds grootschaliger landbouw, de ontoegankelijkheid van het GLB (gemeenschappelijk Landbouwbeleid EU), afstemming over waterbeheer met Frankrijk. 

Binnen het project dat Marjan coördineert is men bezig met kleine en met grote oplossingen. Er lopen onderzoeken en er wordt veel verwacht van een Taskforce. Ook probeert men burgers en boeren (en hun versnipperde organisaties) bewust te maken van deze thema’s en problematiek, maar dat lukt nog niet altijd even goed. De belangen lopen uiteen. 

‘Het probleem is complex’, volgens Marjan. ‘Pasklare oplossingen zijn er niet. Het buitengebied, het landschap krijgt steeds meer functies. Bovendien speelt de vraag wie dit alles overziet, ieder doet namelijk zijn dingetje.’ 

De door Marjan aangestipte thema’s komen de aanwezige ‘IJssellanders’ bekend en vertrouwd voor. Opnieuw zijn er veel overeenkomsten maar ook verschillen. Zoals het gegeven dat er in Nederland vanuit de Deltacommissaris toch wat meer regie en sturing op het waterbeheer is. 

Zeker is dat we van elkaar kunnen leren. En iets voor elkaar kunnen betekenen als we zoeken naar oplossingen. En wie pakt die handschoen op….?

Jacomien Voorhorst