Autonome boeren in een autonoom landschap 

 

Ik heb er geen illusies over: ook in 2050 zal er kapitalistische landbouw bestaan, grootschalig, kapitaalsintensief, exportgericht. D.w.z. er zal nog steeds een manier van grondgebruik en voedselproductie bestaan waarin geld verdienen het hoofddoel is en daarna pas zaken meedoen als biodiversiteit, ecologie, gezondheid en een voor iedereen fijne leefomgeving. Geldzucht die voortdurend tal van innovaties realiseert van verticale tuinbouw en renure tot doorveredelde koeien en aangepast voer. En wie weet, krijgen boeren wel betaald voor vrolijke akkerranden, nieuwe hagen en houtwallen, poelen en bosjes. Zolang het systeem het kan betalen. De ecologie gered voor zo lang het duurt, maar de boeren zelf? Die 20% die er dan van het huidige aantal nog overgebleven zal zijn? En is de samenleving als geheel er mee gered? Ik betwijfel het ten zeerste. 

Maar kijk, er bestaan alternatieven! Nu al. Tal van boeren en boerinnen werken met respect voor natuur en mensen. Ze produceren gezond voedsel of andere grondstoffen in samenwerking met en voor de gemeenschap waarin ze gevestigd zijn. Het zijn veelal kleinschalige weinig kapitaalintensieve bedrijven die een aantrekkelijk, biodivers en ecologisch sterk landschap verzorgen. Veelal zonder subsidie en met een sterke ecologie die een kenmerk is van hun verdienmodel. En vaak leveren de mooie biodiverse landschapselementen zelf ook  wat op. Zo ontstaan autonome boeren in een autonoom landschap. Het grappige is nu dat in heel Europa dit soort bedrijven steeds vaker beter renderen dan de grootschalige technobedrijven (T Marsden 2019 The economic potential of agroecology postprint.pdf (cardiff.ac.uk)). Dat zou een teken aan de wand moeten zijn maar zo werkt het niet, daarvoor is de dynamiek én de lobby van hen die vooral verdienen aan die kapitaalsintensieve landbouw te groot. Mantra’s doen de rest: ‘zonder ons geen voedsel voor de bevolking!’ Onzin natuurlijk want 70% van alle geconsumeerde voedsel in de hele wereld wordt geproduceerd door kleinschalige bedrijven. Maar breek er maar eens doorheen! 

Die doorbraak is alleen te forceren door het te doen. Zoals steeds meer toekomstboeren doen. Wat je wel nodig hebt is een sterke ook politieke verdediging van hun manier van bedrijfsvoering zodat bijvoorbeeld grondeigenaren hun grond er voor durven te verpachten en er niet eerst heel veel geld verzameld moet worden om wat hectares te kopen. En jonge boeren en boerinnen het bedrijf van hun ouders wél over durven te nemen omdat er wezenlijke perspectieven ontwikkeld zijn. Wat we nodig hebben is een beweging die de verbinding weet te leggen tussen deze bedrijfsvoering en de politiek. Geen vooruitgang zonder óók politieke strijd. Autonome boeren in een autonoom landschap. Daar gáán we voor. 



Gert Jan Jansen 


Voormalig Xotus (1983-2002), voormalig Hof van Twello (2003-2020). Nu Florae Renderend Landschap. www.renderendlandschap.nl  Zie ook Kleinschaligheid als alternatief (2014) en Werkboek Renderend Landschap (2023, te  bestellen via www.florae.nu