Gevonden Voorwerpen 

 Manifestatie EI/Y

In mijn archief zitten al heel lang enkele vellen met contactafdrukken. Uit de analoge tijd. Ik kreeg die eens van mijn broer. Omdat ik in de buurt van Olst woonde - en hij inmiddels in Mexico - waren ze misschien wel interessant voor mij. Het waren afdrukken van hem en anderen die op kasteel Groot Hoenlo, vanuit Den Bosch, aan de manifestatie Y meededen. Hij had een tijd op Groot Hoenlo verbleven, uitgenodigd door Pim van Pagée, een van de vaste bewoners van het kasteel en iniatiefnemer van de manifestatie. 

Mijn broer had er me over verteld en ik vroeg me vroeger altijd af wat hij toch in Olst moest. Nu weet ik het. Hij deed mee aan, wat je zou kunnen noemen, het eerste Kunstfestival, een soort Crossing borders, Lowlands, Down de rabit hole, noem maar op. Nu is alles festival, toen was het iets heel bijzonders. 

Groot Hoenlo was een lang Pinksterweekend de plek waar beeldende kunst, de lokale harmonie, schrijvers, dichters, revolutionairen – van die tijd – de wereld op z’n kop zetten. Tout Olst en omgeving kwam er op af. Het was geen jongerenfestival maar voor iedereen. Men keek er de ogen uit. 

In 2021 is de manifestatie herdacht. Een bescheiden tentoonstelling in het Holstohus waarbij het festival als volgt werd beschreven: 

“Op de landelijke kunstmanifestatie Y, die in mei 1969 op huize Groot Hoenlo werd gehouden, maakte een groot publiek kennis met eigentijdse kunst. De toeloop was boven verwachting: ruim 10.000 bezoekers uit Olst en heel Nederland.  Y werd enige jaren later gevolgd door de manifestatie EI, gehouden bij de steenfabriek in de uiterwaarden van Hengforden. 

Op internet is een filmverslag te vinden van een uniek festijn, door de organisatoren ‘Kunstkermis’ genoemd. Het zette Olst op de kaart en was een van de eerste meerdaags festival met muziek, beeldende kunst, toneel, film en poëzie.  De organisatoren van EI namen ook het initiatief voor de manifestatie ‘Hoe mooi is Olst?’, in augustus-september 1974. Daarin speelde het dorp Olst de hoofdrol. Met het vraagteken in het motto ‘Hoe mooi is Olst?’ wilde men de dorpelingen prikkelen om zich meer bewust bezig te houden met de sociaal-culturele aspecten van hun dorp. Het drukbezochte evenement gaf een overzicht van de activiteiten en toekomstplannen van verenigingen en besteedde ruime aandacht aan het verleden van het dorp. De daaruit ontstane toertocht voor mindervaliden onder de naam ‘Hoe mooi is Olst’ bestaat nog steeds.

Op het filmverslag is de tijdsgeest duidelijk terug te zien: een cultuuromslag waarbij experimentele kunst en muziek samengaat met een samenleving die opengaat; mannen in pakken en met lange haren, jazz van buiten en de lokale harmonie, gevestigde namen en activerende kunstenaars, met een hoofdrol voor het openingswoord van Pierre Janssen. 

In het Holstohus is in 2021, 50 jaar na de manifestatie, een expositie ‘Hoe mooi was Y’ ingericht die bestaat uit video’s, affiches en ander materiaal over de manifestaties die in Olst plaatsvonden. Bij de tentoonstelling heeft Nico Haasbroek een boekje geschreven met zijn herinneringen 

aan Y/EI waar hij destijds verslag van deed. In het boekje gesprekken met drie initiatiefnemers van toen: Pim van Pagée, Klaus Versteegen en Jacqueline Hoogeveen. 

Zijn conclusie: 

“Een jarenlang, min of meer organisch verlopend, chaotisch - door drie totaal verschillende onderwijzers - aangestuurd creatief proces, dat in een kasteel met kunst begon en eindigde met kunst in dienst van de samenleving in vooral Deventer en Olst, gekenmerkt door een onvermoeibaar en eigenzinnig enthousiasme, humor en een vleugje dilettantisme.” 

Later gaat Harry Mulisch trouwens op Groot Hoenlo wonen. Hij schrijft er ‘De ontdekking van de Hemel’. Het kasteel in het boek noemt hij Groot Rechteren maar het is Groot Hoenlo. Het decor en zelfs veel van de personen in de roman zijn herkenbaar als de bewoners van Hoenlo. 

Gerard Hendrix